Sprawozdanie finansowe jest dokumentem przedstawiającym sytuację finansową danego przedsiębiorstwa oraz jego wyniki w minionym roku obrachunkowym. Obowiązkiem złożenia sprawozdania finansowego są obarczone wszelkie podmioty prowadzące tzw. pełną księgowość. Dokument ten musi być złożony w formie elektronicznej – poprzez aplikację e-Sprawozdania Finansowe (musi być zgodny z formatem i strukturą logiczną opublikowaną przez Ministerstwo Finansów) lub w formie skanu dokumentu papierowego w formacie PDF. W przypadku złożenia sprawozdania w formie skanu wymagane jest opatrzenie go podpisem kwalifikowanym przez prowadzącego księgi rachunkowe oraz kierownika danej jednostki. W przypadku jednostek kierowanych przez organy kolegialne – przez cały zarząd. Więc i teraz pojawia się pytanie: w jakiej kolejności składać podpisy elektroniczne na sprawozdaniu finansowym? I czy kolejność jest ważna?
Podpis kwalifikowany – do czego służy?
Na początek warto wyjaśnić w skrócie, czym podpis kwalifikowany w ogóle jest. Podpis elektroniczny z certyfikatem kwalifikowanym jest wirtualną wersją prawdziwego, odręcznego podpisu i pełni dokładnie taką samą funkcję. Jest to potwierdzenie autentyczności podpisanego dokumentu przez osobę, do której dany klucz (podpis) jest przypisany. Najczęściej podpisuje się nimi dokumenty w formatach:
- pdf,
- jpg,
- doc,
- xml,
- ppt.
Bardzo ważną cechą związaną z podpisem kwalifikowanym jest, że nie ma możliwości edycji lub naniesienia poprawek do podpisanego już raz pliku bez wykazania tych zmian. Oznacza to, że takim podpisem z powodzeniem można oznaczać pisma niezbędne do załatwienia spraw w urzędzie, sądzie czy placówkach medycznych. Skoro polskie urzędy traktują podpis kwalifikowany jako wiarygodną formę poświadczenia tożsamości, to załatwienie spraw biznesowych, czy podpisywanie innych umów za pomocą podpisu kwalifikowanego jest naturalną formą zawierania kontraktów na odległość.
Podpis kwalifikowany a niekwalifikowany – czy to jest to samo?
Warto wspomnieć o podpisie niekwalifikowanym i o różnicach pomiędzy nim a podpisem kwalifikowanym. Podpis elektroniczny weryfikowany poprzez certyfikat kwalifikowany wywołuje skutki prawne podpisu odręcznego. Drugi rodzaj podpisu wywołuje te same skutki prawne, ale dopiero w sytuacji, w której strony zawrą wcześniej umowę zezwalającą na posługiwanie się podpisem niekwalifikowanym – a sama umowa musi być podpisana odręcznie. Oznacza to, że korzystanie z podpisu niekwalifikowanego posiada skutek prawny tylko w relacjach z tymi instytucjami lub podmiotami, z którymi zostało to uprzednio ustalone. Korzystając z podpisu kwalifikowanego, możemy podpisywać ze skutkiem prawnym wszelkie dokumenty elektroniczne bez względu na instytucję, wobec której mamy zamiar umowę lub pismo wystosować. Tyczy się to również tytułowych sprawozdań finansowych.
Podpisy elektroniczne na sprawozdaniu finansowym – czy warto je stosować?
Podpis jest przyporządkowany tylko jednej osobie, a sam certyfikat jest zaszyfrowany dzięki algorytmom kryptograficznym. Ryzyko podrobienia takiego podpisu jest zniwelowane niemal do zera. Użytkownik posiada indywidualnie zaprogramowaną i zaszyfrowaną kartę przypisaną tylko do niego. Inną sprawą są ewentualne niezamierzone błędy – po podpisaniu wszelkie zmiany w dokumencie są odnotowywane. Aby podpisać dokument, wystarczy podłączyć swoją kartę kryptograficzną do komputera i złożyć podpis. Proces jest:
- prosty,
- szybki,
- bezpieczny.
Nie ma znaczenia miejsce składania podpisu. Wymagany jest jedynie czytnik i komputer, więc można tego dokonać w podróży czy gdziekolwiek indziej. Używanie podpisu elektronicznego jest także szybsze i wygodniejsze. Dokument, który musi zostać podpisany przez wiele osób znajdujących się w znacznej odległości od siebie, będzie wędrował przez wiele dni. Mogą to być nawet tygodnie. Szczególnie, jeśli podpisujący znajdują się w różnych krajach, a o takie przypadki nie jest trudno. Taki proces generuje również niepotrzebne koszty, nie wspominając już o negatywnym wpływie na środowisko. Z podpisem kwalifikowanym takich problemów nie ma.
W jakiej kolejności składać podpisy elektroniczne na sprawozdaniu finansowym?
Sprawozdanie musi zostać podpisane przez kierownika jednostki lub w przypadku organu wieloosobowego (np. zarząd) wszystkich jego członków oraz osobę odpowiedzialną za prowadzenie ksiąg rachunkowych. W przypadku organu wieloosobowego warto wiedzieć, że podpis muszą złożyć wszyscy członkowie. W przeciwnym razie sprawozdanie nie będzie spełniało wymogów ustawy o rachunkowości. Zlecając prowadzenie ksiąg rachunkowych firmie zewnętrznej, może to być kierownik biura rachunkowego lub wskazana, zatrudniona tam osoba. Umowa musi jednak przewidywać taką możliwość.
W jakiej kolejności składać podpisy elektroniczne na sprawozdaniu finansowym? Najpierw trzeba uświadomić sobie, jakie istnieją rodzaje podpisów:
- otoczony – wewnętrzny, zawarty w podpisywanym pliku,
- otaczający – generowany jest osobny plik zawierający plik sprawozdania, sumę kontrolną oraz dane podpisu; plik sprawozdania oraz podpis są ze sobą zintegrowane,
- zewnętrzny – generowany jest osobny plik zawierający nazwę podpisanego dokumentu oraz sumę kontrolną i dane podpisu; plik z podpisem (podpisami) bezpośrednio powiązany jest z podpisywanym dokumentem.
Najprościej jest wyobrazić sobie te trzy podpisy jako poszczególne warstwy odzieży, którą zakładamy w zimie. Kurtka to podpis zewnętrzny, sweter to podpis otaczający, a koszulka to podpis otoczony. Żeby się prawidłowo „ubrać”, należy zacząć od podpisu otoczonego, następnie przejść do otaczającego, a na samym końcu zewnętrznego.
Kiedy plik zostanie podpisany przez osobę za pomocą podpisu zewnętrznego, a następnie wewnętrznego (otoczonego), wtedy podpis zewnętrzny zostanie zweryfikowany negatywnie. Karą za niezłożenie lub złożenie błędnego sprawozdania jest grzywna czy nawet ograniczenie wolności. Aby uniknąć sytuacji, w której sprawozdanie zostanie wysłane z błędami, przed złożeniem podobnych dokumentów warto zweryfikować poprawność podpisów oraz struktury plików.